Hoeve Zuidwending
Op de koffie bij Hoeve Zuidwending. (H)eerlijke zuivel staat op de vlag bij het winkeltje wat je passeert op de Weersterweg van Hoogkerk naar Den Horn. In gesprek met Anne Jakob en Berdien Buist. “We hebben 130 koeien, paarden en een winkel. Dat doen we samen met mijn pa. En we doen al het landwerk, op 85 hectare, zelf.” Anne Jakob maakt graag even tijd voor een interview en neemt geen blad voor de mond…
“Dit is een oud bedrijf. Door meerdere generaties opgebouwd. Onze kinderen zijn 7, 5 en 2. De middelste zegt nu dat hij later boer wil worden. We zullen zien of dat nog zo is als hij straks 16 is. Het zou mooi zijn als het zou kunnen. Eerst maar eens zien of wij over vijf jaar nog wel boer zijn, want als de plannen die er nu liggen doorgaan dan zijn we gewoon de sjaak.”
Eigen manier
“We doen ons best om zo goed mogelijk te boeren en de consument mee te nemen in onze eigen manier van werken. We kunnen goed uitleggen wat we doen en waarom we dat doen.”
“Als de kennis bij de consument groeit zie je vaak dat er ook meer begrip ontstaat.”
Het kan niet uit
“Van het krachtvoer en de kunstmest af? Dat kan voor ons niet uit. We willen een gezond bedrijf. Het is onze verantwoordelijkheid om het hier goed te laten lopen. Als wij minder krachtvoer gaan voeren dan moeten we meer ruwvoer hebben dus dan moeten we meer grond kopen. Je hebt die koeien nodig om je inkomen te halen en alle facturen te betalen. Tja, we moeten meer grond onder ons bedrijf hebben, prima. Maar dat moet wel ergens van betaald worden.”
“Het sommetje is met deze prijzen niet te maken… Ik wil wél graag wat aan mijn werk overhouden… daar gaat het uiteindelijk om toch?”
Betalen
“Mensen vergeten wel eens dat de boer zijn facturen ook moet betalen. Dan kan ik wel tegen de bank zeggen: ‘ik produceer wat minder melk en ik maak wat minder rente en aflossing over’, maar daar gaan ze niet mee akkoord.”
En als de consument nou meer zou betalen? “Dat is een hele mooie. Ik dacht wel dat je dat zou vragen. Dan zou de consument biologisch kunnen kopen… Klinkt goed. Maar het verschil tussen de biologische en de normale melkprijs is voor de boer nu twee cent. Daar moet veel meer tussen zitten, zodat je het recht kunt rekenen. In het verleden was dat ook zo maar de consument koopt het niet. Het werkt niet zo.”
“De consument moet eigenlijk meer gaan betalen maar doet het niet.”
“Ze geven hun geld uit aan andere dingen. De energie is veel duurder. Mensen zijn honderden euro’s per maand meer kwijt aan gas, stroom en brandstof voor de auto en hebben dus veel minder te besteden. Dat je dan een pak houdbare melk bij de Aldi koopt is logisch… Het is wel jammer, maar de consument kun je wat dat betreft niet veranderen. Als het geld op is, is het op. En als je bij ons één liter melk koopt, terwijl je bij de Aldi voor dezelfde prijs twee liters krijgt… dan maken veel mensen snel hun keuze, ook al drinken ze melk wat naar water smaakt. Iedereen roept heel hard dat het biologisch moet. De consument ook. Maar het moment van de waarheid is in de winkel!”
Je moet het van de handel hebben
Liggen er kansen in het betalen voor het beheren van het landschap, als een bron van inkomsten naast de melk? “Ik geloof daar nog niet zo in. De overheid is in mijn ogen niet betrouwbaar. Je moet het van de handel hebben. Niet afhankelijk zijn van subsidies of de overheid.”
“De overheid en de consument willen het niet horen, maar ‘gas erop’ is volgens mij voor de boer tot nu toe de enige manier om te overleven.”
“We moeten blijven groeien en ons ontwikkelen. Ik moet zo efficiënt en duurzaam mogelijk boeren. Ik denk dat dat ook eerlijkste is. En het hoeft niet perse ten koste van de natuur te gaan. Dat denken mensen vaak.“
Maar gaat schaalvergroting dan niet ten koste van het dierenwelzijn? “Met een zekere schaalgrootte kun je het dierenwelzijn beter organiseren. Bij grotere bedrijven lopen meer mensen. Dan kun je de taken gemakkelijker verdelen. Als er dan iets aan de hand is kun je sneller ingrijpen. En je werkt in nieuwere en grotere stallen met meer lucht, licht, ruimte en comfort.
Kieskeurige koe
“Ik ben best bereid om te kijken wat natuurinclusiever kan. Zo ben ik met kruiden en klavers bezig. Ik vind dat wel interessant. Maar de koeien willen het niet vreten. Als het gekuild is wel. Dan vinden ze het lekker. Maar op het land vreten ze het gras ertussen weg. Daarna gaan ze bij het hek staan en willen ze terug naar het andere perceel. We moeten nu allemaal dat kruidenrijk grasland hebben. Dat is helemaal in. Maar als de koeien het niet willen vreten komen ze met honger terug in de stal en moet ik ze veel meer kilo’s voeren. En dan hebben we het over dierenwelzijn…”
“Boeren werken met de natuur. Er zijn mensen die denken dat boeren tegen de natuur zijn. Ze denken dat boeren die niet biologisch zijn, of boeren die kunstmest strooien, tegen de natuur zijn. Maar dat is onzin. Als wij slecht met onze grond omgaan dan zie je dat terug in een slechte kwaliteit van het gras of in minder gras.
“Dus ook de boeren die niet ‘natuurinclusief’ zijn willen de grond zo goed mogelijk bewerken.”
“Bij ons in het gras zitten altijd insecten en het stikt er van de mollen. Dan zitten er ook wormen in de grond. Die bodem is niet slecht. Achter in het land hebben we ook grasklaver en dat spul gaat hartstikke dood, terwijl ik er geen kunstmest op strooi en weinig bemest, die grond heeft van zichzelf teveel stikstof. Het mooiste voorbeeld is nog dat ze van de gemeente geld hebben gekregen om overal bloemetjes te zaaien. Dat heeft klauwen met geld gekost, maar het komt in de klei niet mooi op. Alleen daar waar ze arme potgrond op hebben gegooid. We zitten in een omgeving met hele rijke klei. Daar moet je soms accepteren dat de situatie zo is zoals hij is. Je moet niet alles willen veranderen.”
“Sinds dit voorjaar doen we mee met Westerkwartier Natuurinclusief. In de zomer had ik er eigenlijk geen tijd voor maar in de winter wil ik er meer mee bezig. Er zijn vast wel wat dingen die we op kunnen pakken. Makkelijke dingen kunnen we altijd wel doen. Dat vind ik ook wel leuk. Als we maar geen derving en geen extra kosten hebben. Als het alleen wat tijd kost vind ik het leuk om met de natuur bezig te zijn. Maar hele drastische plannen… die kunnen gewoon niet uit.”
Korte keten
Met een eigen winkel is jullie bedrijf een mooi voorbeeld van een korte keten. Hoe loopt dat? “Het loopt wat terug. Mensen hebben minder geld te besteden. We hebben net zoveel klanten, maar ze spenderen minder aan goed en gezond eten. We hebben deze winkel nu drie jaar. Als mensen geld hebben dan kopen ze hier rustig… want het is toch lekkerder. De klanten hebben geen hekel aan ons en vinden het ook nog steeds lekker. Ze blijven dus wel elke week komen maar nemen veel minder mee omdat het hier duurder is dan die goedkope brud bij de Aldi. Logisch.”
“Korte ketens is een hele leuke trend, maar ik weet niet of het toekomst heeft. Zelfs niet als je zo dicht bij de stad zit als wij. Want de meeste mensen kopen bij de supermarkt. Die is niet voor niets uitgevonden. En je kunt er wel op schelden maar het is natuurlijk verrekte handig want daar ligt alles. En het is langer houdbaar. Wat vers is, en anders gemaakt, is minder lang houdbaar. Er zitten bij ons geen toevoegingen in. In de supermarkt wel. En daar heeft de consument zelf om gevraagd. Dat blijft dus ook gewoon zo.”
Alleen maar biefstuk
“Een kleine winkel aan het bedrijf brengt ook uitdagingen met zich mee. Een koe zit niet vol met biefstuk, al zou de consument dat wel het liefste willen. Verkoop je op grotere schaal dan kun je alle delen van de koe verkopen, maar de kleinschaligheid maakt dat lastig. De restproducten kunnen de fabriek en de supermarkt veel beter kwijt. Dat maakt het veel goedkoper.”
“Veel mensen denken dat de oplossingen eenvoudig zijn maar dat is niet zo. Dat heeft er mee te maken dat alles vraag en aanbod gerelateerd is. En daarbij hebben we een overheid nodig die dat snapt en nadenkt bij de gevolgen van wat ze doen. Ze roepen bijvoorbeeld dat we beter voor het bodemleven moeten zorgen maar aan de andere kant moeten we wel mest injecteren. Dát is slecht voor het bodemleven.”
Helderheid en perspectief
“Ik wil ook niet te negatief overkomen. Wij doen mee met het “beter voor” programma van Aware. Beter voor koe, natuur en boer. Want wij weten dat ze zoveel cent meer voor de melk geven als we aan de voorwaarden voldoen. In principe zijn we daardoor al extra met de natuur bezig. Maar het wordt betaald. Niet met subsidie maar vanuit de handel. Daar kunnen we op anticiperen, want met een contract van een aantal jaren kun je naar de bank en keuzes maken. Dat wil ik graag. Want dát geeft helderheid en perspectief.”
Melkveehouders Westerkwartier werken aan solide, toekomstbestendige bedrijfsvoering
Hoe ontwikkel je een toekomstbestendig en robuust bedrijfssysteem waarmee je een antwoord hebt op de vragen rondom milieu, natuur, landschap en economische weerbaarheid? Wat kost het eigenlijk om natuurinclusief te gaan boeren? En vooral: wat kan het opleveren? De melkveehouders van Westerkwartier Natuurinclusief zijn met deze vragen aan de slag gegaan. Ze worden daarbij geholpen door Menno Kamminga van PPP Agro en Marcel van Alphen van ALAN Accountants en Adviseurs. Samen ontwikkelen ze strategische bedrijfsplannen. We gingen in gesprek met Marcel en Menno.
Bericht bekijken
Afscheidsinterview Gert-Jan Stoeten
Gert-Jan Stoeten, voor velen in het Westerkwartier hét gezicht van Collectief Groningen West en Westerkwartier Natuurinclusief, stopt om zich volledig te storten op een toekomst als boer. “Ik heb besloten dat ik niet meer in het praatcircuit óver de boeren wil zitten maar één van de boeren wil zijn. Misschien is dat een beetje een radicale keuze, maar de dingen worden veel te ingewikkeld voor mij…”
Bericht bekijken
Winterprogramma bedrijfskringlopen Westerkwartier Natuurinclusief
Met Westerkwartier Natuurinclusief willen we graag inspireren en voorbeelden laten zien en horen van boeren die dingen net een beetje anders doen en/of anders bekijken. Dat is niet eenvoudig in deze tijd. Want wat is nu echt de visie van maatschappij, overheid en markt op natuurinclusieve kringlooplandbouw? Toch lijkt het winterprogramma aardig geslaagd in de genoemde opzet; boeren inspireren boeren.
Bericht bekijken