Een beweging

Ko Munneke is senior beleidsmedewerker landbouw bij de Provincie Groningen.

Is Westerkwartier natuurinclusief?
“Delen van Westerkwartier zijn al natuurinclusief. Als je naar het gebied kijkt dan zie je natuurgebieden en verschillende landschapselementen die een natuurlijke omgeving zijn voor allerlei flora en fauna. Er zijn dus best veel onderdelen die Westerkwartier Natuurinclusief maken.”

 

Kan Westerkwartier ‘Natuurinclusiever’ worden?
“Dat denk ik zeker. Het is nu nog heel erg gescheiden. Natuur doen we in natuurgebieden. Er is volgens mij grote winst te behalen met het natuurinclusief maken van het landbouwgebied. Dat is natuurlijk ook de insteek van het programma Westerkwartier Natuurinclusief… hoe kun je op bedrijfsniveau nog meer natuurinclusiviteit bevorderen?.

De uitdaging is om niet alleen aan natuur te doen in de gebieden die we er voor aangewezen hebben, maar in het hele gebied de biodiversiteit versterken. Dat zou heel mooi zijn. Ik denk dat dat met name een verandering in het landbouwgebied is.”

 

Hoe meet je toename in natuurinclusiviteit? Hoe pak je het vast?
“Dat ligt er aan, aan welke knoppen je gaat draaien. Er zijn veel manieren om natuurinclusiviteit tot uitdrukking te brengen in cijfers. Waar richt je je op… het is nu nog lastig om daar echt doelen voor aan te geven. Meer grutto’s, of meer kruidenrijk grasland, om eens wat te noemen. Je kunt een set aan maatregelen nemen. Er zijn maatregelen te nemen die heel lastig zijn en heel veel inspanning van boeren kosten. En misschien ook heel veel geld van de maatschappij. Je hebt ook inspanningen die je misschien al vrij snel en eenvoudig kunt doorvoeren. Volgens mij moet je de zaken die binnen handbereik liggen, en die bij sommige boeren ook al wel gebeuren, proberen vast te pakken en verder uit te venten. Er ontstaat dan een sneeuwbaleffect. Dát gebeurt dan in ieder geval al. Daarnaast kun je dan andere zaken, die misschien nog wat verder weg liggen en wat lastiger zijn, of waar je misschien veel meer budget voor nodig hebt, aanpakken.”

Beweging
“Beweging is heel belangrijk. Er moet een soort beweging ontstaan. Ik zie best dat boeren er mee bezig zijn er eigenlijk ook heel succesvol mee zijn. In de eenvoudige maatregelen, maar ook in maatregelen die wat lastiger zijn. Dat zie ik ook op de bijeenkomsten. Er gebeurt dus al best veel.”

“Maar er is ook nog onbekendheid bij veel boeren. Natuurinclusieve landbouw… wat is dat dan, en moet ik weer wat doen? Terwijl het niet direct groot en verheven hoeft te zijn. Je kunt ook denken: “er zijn mogelijkheden en die pas ik toe in mijn bedrijf. En dat is niet alleen goed voor de biodiversiteit, maar het past ook prima in mijn bedrijfsmodel.”

Groen doen

Kris Posthumus heeft een melkveehouderij met 110 koeien.

“We hebben nog wat huisverkoop van vlees, maar dat mag ten opzichte van de melkopbrengst geen naam hebben. We leveren per jaar ongeveer een miljoen liter melk af.”

 

Is Westerkwartier al Natuurinclusief?
“Ja. Dat denk ik wel, want anders zou het natuurexclusief zijn, en dat is niet aan de orde. Er wordt op heel veel plaatsen in Westerkwartier op een manier geboerd waarmee goed om de natuur wordt gedacht, dus waar dat ingepast wordt in het bedrijf. In ons eigen bedrijf houden we rekening met de weidevogels. We hebben wat kruidenrijk grasland en dat soort dingen.”

Hoe kan Westerkwartier nog ‘Natuurinclusiever’ worden?
“Het zou mooi zijn als er op lokale schaal initiatieven worden genomen door de gemeente samen met boeren en burgers. In die samenwerking kan er wellicht wat gebeuren. Dat je bijvoorbeeld waardevolle stukken grasland, in de buurt van een dorp, samen gaat beheren. Dat je met de omgeving in gesprek gaat en daar ook de boeren in de omgeving bij betrekt. Zo kun je kijken of je er samen, buiten de gebaande paden, iets goeds kunt verzinnen. Daarbij heb je juist de burgers nodig om aan te geven wat zij graag zouden willen zien. Uiteindelijk doe je het samen. Er zijn burgers die het belangrijk vinden, maar ook mensen die er helemaal niet mee bezig zijn.”

Zie je al ontwikkeling naar meer natuurinclusief?
“Nee. Hier in de omgeving is naar mijn idee redelijk stabiel. Er zijn links en rechts wel wat boeren die langs de weg wat bloemen inzaaien. Dat is wel zichtbaar, maar voor de rest zijn de inspanningen natuurlijk niet altijd te zien. Of het genoeg is, dat hangt af van wie je het vraagt. Voor mezelf wil ik het zoveel mogelijk toepassen in het bedrijf. Maar je loopt wel eens tegen het scheidsvlak tussen natuur en je verdienmodel aan. Als het een kostenpost wordt dan gaat er gewoon een streep door, want ik moet de rekeningen wel betalen. Dat zeggen alle boeren, je kan niet groen doen als je rood staat.”

Ik boer niet voor niets.
“Als ik moet boeren op een natuurinclusieve manier, dan hoort daar een kostenplaatje bij. Degene die erom vraagt, de maatschappij, moet daar dan ook voor staan. Dan valt er van alles en nog wat te regelen en wil ik best kruidenrijk grasland inzaaien.”

“Zonder externe financiële hulp is het niet mogelijk om alles over de natuurinclusieve boeg te gooien. Dat is heel erg lastig. Het is natuurlijk voor ieder bedrijf anders. Maar stel dat ik blijvend grasland om zou willen turnen naar kruidenrijk grasland. Dan geven mijn koeien daar niet zoveel melk van. Het gras heeft hele andere kwaliteiten. Het is kruidig en natuurlijk, maar er zit niet zoveel energie in waar ze melk van kunnen maken. Dus dat zou voor de natuur en de biodiversiteit beter zijn, maar voor mijn portemonnee veel slechter.”

Hoe definiëren we natuurinclusief?
“Dat valt bijna niet te omschrijven en het is voor het ene boerenbedrijf heel anders dan voor het andere. Ook de natuurresultaten die je zou kunnen boeken zijn omgevingsafhankelijk, dat maakt het heel ingewikkeld. Je zou van plek tot plek verschillende doelen moeten bedenken en dan stellen dat het gebied natuurinclusief is. Ik ben denk ik wel natuurinclusief. Maar doe ik alles alleen maar ten dienste van de natuur? Nee.”

Het kan anders…
“Ik vind het wel belangrijk om stappen in de richting van natuurinclusieve landbouw te zetten. Ik hecht daar waarde aan. Aan de natuur en de omgeving. Wij dachten ook al om de weidevogels toen daar nog helemaal geen vergoeding voor was.  Weidevolgels zijn mooi en belangrijk voor mij. Je maait geen jonge grutto’s dood omdat je zo nodig goed gras in de bult wilt. We houden het in stand en daar krijgen we tegenwoordig een vergoeding voor, zodat we er niet armer van worden. Maar het is ook niet zo dat we het actief vergroten. Dat zou wel kunnen. Als de maatschappij zegt dat dat zou  moeten, en er komt wat geld op de plank, dan gaan we dat gewoon doen. Kijk, ik melk liever een paar koeien minder met wat meer natuur, voor hetzelfde inkomen.”